ตัวผมเองก้าวเข้าสู่ การเป็นวิทยากรกระบวนการโดยธรรมชาติตั้งแต่ ปี พ.ศ. 2548 ในภารกิจการสร้างกระบวนการชุมชนเข้มแข็งด้านพลังงานและสิ่งแวดล้อม ตำบลป่าตึง อำเภอแม่จัน จังหวัดเชียงราย ได้รับการสนับสนุนงบประมาณโดยสำนักนโยบายและแผนพลังงาน กระทรวงพลังงาน มีหน่วนงานหลักที่รับผิดชอบในการดำเนินการคือ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลล้านนา และตัวผมเองที่เข้ามาเป็นผู้ช่วยซึ่งในขณะนั้นผมยอมรับว่า ผมยังไม่รู้จัก คำว่า วิทยากรกระบวนการ ด้วยซ้ำไป
ผมมารู้จักและเข้าใจคำว่า วิทยากรกระบวนการ ดีขึ้นภายหลังจากการได้ร่วมเป็นส่วนหนึ่งของ การวิจัยเพื่อท้องถิ่น สนับสนุนโดย สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.) ซึ่งได้ร่วมกันขับเคลื่อนการสร้างชุมชนพึ่งตนเองด้านอาหาร(คน,สัตว์) และพลังงาน ในพื้นที่ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงวัดจันทร์ในปี พ.ศ. 2549 - 2551 ตรงนี้เองที่ผมเริ่มเข้าใจว่า วิทยากรกระบวนการ คือใครและทำหน้าที่อย่างไร (ขณะนั้นผมก็กลายเป็นวิทยากรกระบวนการไปแล้วโดยไม่รู้ตัว)
ภายหลังจากการเรียนรู้และฝึกฝนตนเองในการเป็น "คนทำงานกับชุมชนและสังคม" มาโดยตลอดจนถึงปัจจุบัน สิ่งที่ผมได้เรียนรู้เกี่ยวกับบทบาทของการเป็น Facilitator หรือ วิทยากรกระบวนการ คือการใช้ความพยายามใน การสร้างแรงกระตุ้นให้เกิดการ "ระเบิดจากข้างใน" ตามพระราชดำรัสของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ ซึ่งนั่นย่อมหมายความว่า วิทยากรกระบวนการ ต้องพยายามเป็นตัวขับให้เกิดการเปลี่ยนแปลง (ผมเรียกว่า Change Agent)จากภายในสู่ภายนอกให้ได้ ซึ่งไม่ได้มีความหมายเพียงการเป็นผู้นำประชุม หรือคนชวนคุยและบันทึกในการประชุมแต่ละครั้งเท่านั้น แต่หมายถึง ความพยายามในการสร้างการไว้เนื้อเชื่อใจ ทั้งในระยะยาวแบบฝังตัวและขณะฉับพลัน เพื่อนำไปสู่ การถอดหัวใจมา กองไว้ตรงกลางแล้วเริ่มกระบวนการที่จะนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงในแต่ละเรื่องอย่างเฉพาะเจาะจง ถึงกระนั้น "ผู้ที่ทำหน้าที่เป็นวิทยากรกระบวนการต้องเป็นเสมือนจอมยุทธที่มีกระบี่ที่อยู่ข้างหลังมากมาย ซึ่งต้องมีความนิ่งภายในสูงพอที่จะรู้ว่า เวลาใดควรจะดึงกระบี่เล่มใดออกมาใช้กับสถานการณ์ที่อยู่ตรงหน้า" (นิติศักดิ์ โตนิติ อดีตผู้ประสานงานวิจัยเพื่อท้องถิ่นสำนักงานโหนดแม่แจ่ม จังหวัดเชียงใหม่) วิทยากรกระบวนการจึงต้องเรียนรู้ที่จะปรับใช้วิธีการดำเนินกระบวนการให้สอดคล้องเหมาะสมกับกลุ่มเป้าหมายอยู่ตลอดเวลา เพื่อให้ผลที่ออกมาเป็นที่พึงพอใจของทุกฝ่าย
16 มิถุนายน 2554
14:13 น. อ.เมือง จ.ลำปาง
เยี่ยมมากครับ ถ้าบทความยาวกว่านี้หน่อยจะดีมากๆ อาจจะเอาประสบการณ์จากการจัดกิจกรรมต่างๆ ที่น่าสนใจนำมาแชร์ น่าจะดีนะครับ
ตอบลบ